Wat is de oudste stad van Holland?
Dordrecht is de oudste stad van Holland (1220). Dat weten we allemaal, toch? Of is het Geertruidenberg? Dat kreeg naar verluidt immers al in 1213 stadsrechten! Weliswaar ligt Geertruidenberg tegenwoordig in Noord-Brabant, maar dat telt niet echt mee. Want tot 1815 was de stad toch echt in Holland gelegen! Hoe dan ook, in 2013 werd de 800e verjaardag van de stad Geertruidenberg gevierd. Het moet gezellig zijn geweest.
Dat zou het zijn gebleven, als Geertruidenberg toen niet de eer had opgeëist, dat zij de oudste stad van Holland was. Dat kon Dordrecht natuurlijk niet over haar kant laten gaan. Een relletje was geboren! De burgemeester van Geertruidenberg liet daarop weten de zaak voor te willen leggen aan de rijdende rechter. Dat was ik toen nog, dus zou het zomaar hebben gekund, dat ik daarover een oordeel had moeten vellen. Ik was in elk geval dol enthousiast en stelde me een hoorzitting voor in historische kledij, gehouden op slot Loevestein. Maar de burgemeester van Dordrecht had daar geen trek in. Toch niet zo zeker van zijn zaak?
Maar wat zou ik nu hebben beslist, als de zaak wel was doorgegaan? Zoals gebruikelijk, had ik mij daarbij moeten laten voorlichten door een deskundige. Maar welke? Dat is in zaken als deze beslist geen sinecure. Want ook historici houden er soms tegenstrijdige opvattingen op na en bestrijden elkaar soms te vuur en te zwaard. Wat versta je bijvoorbeeld onder ‘stadsrechten’? Is een brief van de graaf van Holland uit 1213, waarin hij bepaalde marktrechten toekende aan Geertruidenberg, al voldoende? En was Dordrecht eigenlijk al geen stad, toen zij in 1220 als zodanig werd erkend door de graaf?
Ik kwam onlangs een, mijns inziens nogal overtuigende blog tegen van Ticelin. blog stadsrecht. Kern van het daarin ontwikkelde betoog is, dat Dordrecht al ruim voor 1220 een stad was, terwijl de in 1213 aan het dorp Geertruidenberg verleende rechten eigenlijk weinig voorstelden. Dat zou betekenen dat Dordrecht inderdaad de oudste stad was en waarschijnlijk had gewonnen.
In dat geval had ik gevonnist: ‘Dordrecht is de oudste stad van Holland, maar Geertruidenberg is er niet minder mooi om.’
Ook voor het geval Geertruidenberg alsnog met een overtuigender verhaal was gekomen en er toch met de winst vandoor was gegaan, had ik alvast een mooie einduitspraak in gedachten. Indachtig het feit, dat Geertruidenberg inmiddels in Noord-Brabant is gelegen, had ik het volgende gevonnist.
‘Dordrecht is de oudste stad IN Holland, maar Geertruidenberg is de oudste stad VAN Holland’.
Dat is er allemaal nooit van gekomen, omdat Dordrecht, waarschijnlijk ten onrechte, onvoldoende in haar eigen zaak geloofde.
